Afzonderlijke behandeling vordering benadeelde partij: financiële consequenties voor de staat

Het beoogde nieuwe Wetboek van Strafvordering bevat de mogelijkheid om vorderingen tot schadevergoeding in een procedure in het strafrecht te behandelen. Het gaat dan om complexe vorderingen bij schadevergoedingen van slachtoffers van een gewelds- of zedenmisdrijf.
Op dit moment behandelt een strafrechter een civiele vordering van de benadeelde partij niet, als hij oordeelt dat dit een onevenredige belasting van het strafgeding oplevert. De benadeelde partij krijgt in dat geval geen schadevergoeding toegewezen in het strafproces. Afzonderlijke behandeling in een schadevergoedingskamer zou behandeling in het strafproces alsnog mogelijk moeten maken. Hierdoor moet de Staat de toegewezen schadevergoeding innen en is ook de Voorschotregeling van toepassing (voorschot door de Staat indien de dader niet alles betaalt). Wat niet wordt verhaald op de dader, komt ten laste van de Staat.

onderzoek naar kosten voor de Staat

Het onderzoek van Cebeon, in opdracht van het WODC, heeft zich gericht op dit niet-inbare bedrag voor een toekomstige situatie van afzonderlijke behandeling van complexe schadeclaims.

Hiertoe zijn 500 rechtbankuitspraken systematisch in kaart gebracht. Hierbij zijn kenmerken betrokken als: type misdrijf, omvang vordering, ontvankelijk of niet-ontvankelijk, reden niet-ontvankelijkheid, toewijzing of niet. De steekproefgegevens zijn opgehoogd naar landelijke cijfers aan de hand van beschikbare data over het totaal aantal zaken.
In het onderzoek zijn, met name over de interpretatie van rechtbankuitspraken, experts geraadpleegd, namelijk rechters, advocaten en medewerkers van Slachtofferhulp Nederland.

belangrijkste uitkomsten

De instroom in een aparte schadevergoedingskamer zal bestaan uit vorderingen die in de bestaande situatie niet-ontvankelijk blijken vanwege onevenredige belasting van het rechtsgeding. Gebleken is dat deze reden lang niet altijd is te onderscheiden van andere redenen en ook niet van feitelijke afwijzing. Rechters verklaren vorderingen ook (deels) niet-ontvankelijk als ze deze feitelijk hebben afgewezen. Dit maakte het moeilijk een instroom in de afzonderlijke procedure te ramen. Er is daarom met varianten gewerkt.
Ook ten aanzien van de raming voor de mate van toewijzing na afzonderlijke behandeling is gewerkt met varianten: gelijke toewijzingspercentages als in de huidige situatie versus een hoger toewijzingspercentage voor hoge claims, omdat deze in de huidige situatie vaker een grote belasting van het strafproces betekenen.

Op basis van de in het onderzoek gehanteerde aannames en op basis van de in het onderzoek beschikbare data is het extra risico voor de Staat geraamd op 4 miljoen à 92 miljoen euro per jaar. Op basis van striktere aannames is de bandbreedte kleiner, namelijk 4 miljoen à 39 miljoen euro per jaar.