Kwaliteitsborging voor het bouwen – financiële gevolgen voor gemeenten

Met de beoogde invoering van de wet ‘Kwaliteitsborging voor het bouwen’ (Wkb) gaan taken van gemeenten over naar marktpartijen.
Onder de Wkb zorgen private kwaliteitsborgers voor de bouwtechnische toetsing van bouwplannen en de bouwtechnische controle gedurende de bouw. Gemeenten zullen alleen registratie- en controletaken uitvoeren met betrekking tot de bouwtechnische aspecten. Deze taken richten zich op de kwaliteitsborger, het in te zetten instrument en de door hem aan te leveren documenten. De vergunningplicht voor de bouwtechnische aspecten vervalt en wordt vervangen door een meldingsplicht.

Handhavingstaken blijven bij de gemeente; de kwaliteitsborger zal geen handhavingsbevoegdheid krijgen. Wel kan de kwaliteitsborger een signaal afgeven aan de gemeente als hij strijdigheid met het Bouwbesluit constateert, maar handhavend optreden blijft aan de gemeente.

De Wkb heeft dus invloed op taken die bij gemeenten achterblijven en op taken die veranderen.

onderzoek

De Wkb zal in eerste instantie alleen voor bouwwerken met een beperkt risico (‘gevolgklasse 1’) worden ingevoerd. Later valt het besluit of andere gevolgklassen ook onder de Wkb worden gebracht, eventueel met aanpassingen. Cebeon heeft onderzocht wat de financiële gevolgen voor gemeenten zijn van de invoering van de Wkb in zijn huidige vorm, dus vooralsnog alleen gericht op gevolgklasse 1. Het onderzoek geeft uitvoering aan artikel 2 van de Financiële-verhoudingswet, dat regelt dat de financiële gevolgen van beleidsvoornemens van het Rijk in beeld moeten worden gebracht.

Het onderzoek is een actualisatie van in 2016 door Cebeon uitgevoerd onderzoek naar de financiële gevolgen van het toen voorliggende wetsvoorstel ‘Kwaliteitsborging voor het bouwen’. In het actuele onderzoek (2021) is latere besluitvorming meegenomen, is de beperking tot gevolgklasse 1 verwerkt, en is bovendien gebruik gemaakt van actuelere gegevens en inzichten.

Er is een handig schema opgesteld van de veranderingen in gemeentelijke acties als gevolg van de Wkb. Hierin is per actie aangegeven of het achterblijft bij de gemeente, wat verandert en wat nieuw is. Ook is aangegeven welke acties onder door leges te dekken kosten vielen respectievelijk onder de Wkb zullen vallen. Het al dan niet onder leges kunnen brengen van gemeentelijke kosten heeft immers effect op de uiteindelijke nettolasten van gemeenten.

Het onderzoek is begeleid door het ministerie van BZK en de VNG. De rapportage is op 16-12-2021 aangeboden aan de Tweede Kamer en is onderdeel van de stelselherziening Omgevingsrecht.